|
Dekalog – godność człowieka
Godność człowieka wywodzi się z tradycji Kościoła. Można nawet powiedzieć – nie popełniając błędu – że jest to ogniskowa Dekalogu, ponieważ konstytuuje ona prawa człowieka. Dekalog jest podstawowym prawem człowieka. Wynika to z faktu, iż godność człowieka, oczywiście każdego, oznacza po prostu ludzką osobę, która stanowi wartość pierwszą i pierwowzór wszystkich wartości. Godność człowieka jest też ostatecznym sprawdzianem Dekalogu. Zasady czerpią swoją moc z Dekalogu, dlatego są one niezmienne i obowiązujące. Wyrażają one porządek ludzkiego świata.
Godność obowiązuje nie z nadania jej przez kogokolwiek, tylko przysługuje od poczęcia po wieczność. Tak jak Dekalog, także godność człowieka jest niepodzielna, niezmienna, niezależna od samego człowieka i jakiejkolwiek władzy, ponieważ stanowi ona wewnętrzne znamię osoby ludzkiej, tkwiące w niej samej, w jej naturze. Dlatego godność człowieka w Dekalogu jest umieszczona centralnie. Jest wartością, stąd stanowi ośrodek i szczyt wszystkiego na świecie.
Uchwalona i przyjęta przez państwa członkowskie ONZ Powszechna Deklaracja Praw Człowieka została oparta na poglądach wyrażonych przez francuskiego myśliciela katolickiego, Jacquesa Maritaina, toteż w Deklaracji osią aksjologiczną jest wrodzona godność osoby ludzkiej. Dla francuskiego myśliciela osoba stanowi wszechświat o naturze duchowej, obdarzonej wolnością wyboru i stanowiący tym samym całość, niezależną wobec świata. Ani natura, ani państwo nie mają dostępu do tego wszechświata bez jego pozwolenia. I nawet Bóg, który jest i działa wewnątrz, działa w sposób szczególny oraz z przedziwną delikatnością, która wskazuje, jak bardzo się z nim liczy: szanuje jego wolność, choć mieszka w jego sercu, pobudza ją, lecz nigdy nie zadaje gwałtu. Ta właśnie duchowość jest rdzeniem godności osoby ludzkiej, tkwi ona w duszy człowieka. Godność owa wiąże się z ontyczną naturą ludzką, gdyż bez niej człowiek nie byłby osobą. Zatem z powyższego jasno wynika, że godność człowieka jest wrodzona i uniwersalna, dlatego nie można jej utracić. Święty Tomasz z Akwinu stwierdził, iż osoba ludzka zajmuje niezwykłą pozycję w świecie społecznym i przyrodniczym, ponieważ jest kimś najdoskonalszym, czyli aliquid perfectissimum in entibus.
Praktycznie – godność człowieka przejawia się w postępowaniu, zgodnym z Dekalogiem. Daje siłę własnemu sumieniu i własnym przekonaniom nawet w chwilach ciężkich, przeciwnościach losu, trudnych sytuacjach, cierpieniach, niepowodzeniach, w końcu – w nieludzkich systemach politycznych. Z drugiej strony świadomość własnej godności pozwala zachować zdrowy krytycyzm wobec samego siebie, dzięki czemu człowiek jest odporny na pochlebstwa, działania ingracjacyjne, służalczość i inne formy manipulacji.
Dekalog jest obiektywny, czyli niezależny od żadnej władzy. Nie stanowi On daru jakiejś władzy, grupy ludzi – elity sprawującej władzę czy panującej klasy społecznej, albowiem dotyczy i chroni wszystkich ludzi bez wyjątku. Godność, którą wyraża Dekalog, jest wartością uniwersalną. Także z tej racji Dekalog jest uniwersalny. Oznacza to, iż Dekalog trzeba ujmować koherentnie i niepodzielnie. Nierespektowanie któregoś przykazania w konsekwencji pociąga za sobą niemożliwość korzystania z innych praw, co praktycznie deprecjonuje godność.
Reasumując, należy powiedzieć, że godność dotyczy każdego człowieka, niezależnie od pochodzenia, majątku, urodzenia, statusu społecznego, koloru skóry, wyznania, etc. Z godności wypływa równość między ludźmi. Powtórzmy raz jeszcze, że jedyna i rzeczywista równość ludzka wypływa tylko i wyłącznie z ludzkiej godności, a nie ze względów czysto formalnych, jak stanowione przez władze prawo czy ideologiczne hasła. Godność nie tylko nadaje sens ludzkiemu życiu, ale także pozytywnie sprzyja wartościowym relacjom danej osoby z innymi ludźmi, a więc wartościom społecznym. Dekalog jest lustrem godności, albowiem to On umożliwia samoocenę, polegającą na dostrzeganiu, rozumieniu i przeżywaniu swojej przyrodzonej i nadprzyrodzonej godności.
|
|
